Niski wzrost u dziecka — jakie mogą być tego przyczyny

U podłoża niskiego wzros­tu dziec­ka może leżeć wiele czyn­ników. Niewyso­ki wzrost bywa cechą rodzin­ną. Nie jest wów­czas powo­dem do niepoko­ju i nie wyma­ga leczenia. Cza­sem wyni­ka ze złego try­bu życia, np. niedoży­wienia, braku ruchu, stre­su czy niewystar­cza­jącej iloś­ci snu. Przy­czyną słabego tem­pa wzras­ta­nia u naszej pociechy mogą być pon­ad­to zaburzenia hor­mon­alne, zaburzenia wchła­ni­a­nia lub choro­by gene­ty­czne.

1. Nis­ki wzrost u dziec­ka – przy­czyny szukaj w złym odżywianiu

2. Nis­ki wzrost u dziec­ka – przy­czy­na może tkwić w braku ruchu

3. Nis­ki wzrost u dziec­ka – może być efek­tem stre­su i braku snu

4. Zahamowanie wzros­tu dziec­ka spowodowane chorobą

5. Zespół Noo­nan – nis­ki wzrost u dziec­ka jest jed­nym z objawów tej choroby

6. Jak mon­i­torować wzrost dziecka

7. Jed­no badanie gene­ty­czne pozwala­jące sprawdz­ić wiele chorób

 

Niski wzrost u dziecka – przyczyny szukaj w złym odżywianiu

Nisko­rosłość częs­to doty­czy dzieci wychowu­ją­cych się w trud­nych warunk­ach soc­jal­nych, przede wszys­tkim w rodz­i­nach, w których braku­je jedzenia. Jeśli dziecko nie otrzy­ma odpowied­niej iloś­ci kalorii będzie rosło wol­niej. Sła­by przy­rost dłu­goś­ci ciała bywa również następst­wem błędów diete­ty­cznych popeł­ni­anych przez samych rodz­iców. Aby dziecko mogło ros­nąć i rozwi­jać się praw­idłowo potrze­bu­je odpowied­nej daw­ki biał­ka, węglowodanów, wit­a­min i min­er­ałów. Jego codzi­en­na dieta powin­na być zatem boga­ta w warzy­wa, owoce, ryby oraz nabi­ał. Nieste­ty w wielu pol­s­kich domach dzieci kar­mi się pro­duk­ta­mi o zbyt dużej zawartoś­ci cukru, tłuszczu i węglowodanów. Sprzy­ja to nie tylko nad­wadze, ale również właśnie niskorosłości.

Niski wzrost u dziecka – przyczyna może tkwić w braku ruchu

Ruch przyspiesza metab­o­lizm i wzmac­nia koś­ci oraz sty­mu­lu­je pro­dukcję hor­monów, a jak wiado­mo są to ele­men­ty mające ogrom­ny wpływ na tem­po wzros­tu naszych dzieci. Nieste­ty oglą­danie telewiz­ji i siedze­nie przed kom­put­erem stało się w ostat­nim cza­sie ich ulu­bioną for­mą rozry­w­ki. Postara­jmy się je od tego odzwycza­ić. Wyciąg­ni­jmy nasze pociechy na row­er, basen czy nawet zwykły spac­er. Ruch na świeżym powi­etrzu na pewno dobrze im zro­bi. Pamię­ta­jmy jed­nak o tym, aby i w tym zachować umi­ar. Zmusza­jąc dzieci do nad­miernego wysiłku fizy­cznego może­my osiągnąć odwrot­ny skutek – zahamować ich wzrost.

Niski wzrost u dziecka – może być efektem stresu i braku snu

Jeśli chce­my, żeby nasze dziecko było za kil­ka lat wysokim dorosłym, musimy zad­bać o to, aby dobrze się wysyp­i­ało. Nie chodzi tu tylko o to, ile godzin dziecko przesyp­ia, ale też o jakość tego snu. Najwięcej hor­monu wzros­tu wydziela się bowiem wtedy, gdy dziecko śpi. Przewlekły stres, ciągłe poczu­cie zagroże­nia i brak miłoś­ci ze strony rodz­iców również może w niewielkim stop­niu spowol­nić wzrost malucha. Jeśli więc zależy nam na praw­idłowym roz­wo­ju dziec­ka, zapewni­jmy mu kom­fort psychiczny.

Przeczy­taj koniecznie: Two­je dziecko nie rośnie? Dowiedz się co może być tego powodem

Zahamowanie wzrostu dziecka spowodowane chorobą

Zaburzenia hor­mon­alne są bard­zo rzad­ką przy­czyną niedoboru wzros­tu najmłod­szych, doty­czą tylko 3% dzieci. Kluc­zową rolę odgry­wa tutaj hor­mon wzros­tu i hor­mo­ny tar­czy­cy. Nisko­rosłość towarzyszy również niek­tórym schorzeniom układu pokar­mowego. Zal­icza się do nich m.in. celi­akia, czyli choro­ba gene­ty­cz­na związana z trwała nietol­er­ancją glutenu i zaburzeni­a­mi wchła­ni­a­nia jeli­towego. Uszkod­zone w wyniku choro­by kosm­ki jeli­towe nie są w stanie wchłonąć z poży­wienia dostate­cznej iloś­ci skład­ników odży­w­czych, co skutku­je niedoży­wie­niem i zahamowaniem wzros­tu dziec­ka. Celi­ak­ię bada się przy pomo­cy prostego tes­tu DNA, który wykry­wa mutac­je gene­ty­czne odpowiedzialne za wys­tąpi­e­nie tego schorzenia, w tym HLA-DQ2 i HLA- DQ8. Niedobór wys­tępu­je również w prze­biegu wielu zespołów gene­ty­cznych, np. w zes­pole Dow­na, zes­pole Turn­era, achon­droplazji, mukowis­cy­dozie oraz zes­pole Noonan.

Zespół Noonan – niski wzrost u dziecka jest jednym z objawów tej choroby

Zespół Noo­nan jest chorobą gene­ty­czną, wywołaną mutac­ja­mi kilku genów zlokali­zowanych na różnych chro­mo­so­mach. Kiedyś łąc­zono go z zespołem Turn­era (ze wzglę­du na podob­ne objawy), dziś jest to osob­na jed­nos­t­ka chorobowa. Ele­mentem różnią­cym zespół Noo­nan od tzw., mono­somii chro­mo­so­mu X (inna nazwa zespołu Turn­era) jest pon­ad­to fakt, że zespół Noo­nan wys­tępu­je zarówno u dziew­czynek, jak i u chłopców. Nisko­rosłość jest jed­nym z najbardziej typowych objawów zespołu Noo­nan. Dłu­gość ciała noworod­ka mieś­ci się zwyk­le w grani­cach normy. Gdy dziecko wchodzi w fazę inten­sy­wnego wzros­tu (skok pok­wian­iowy) różnice miedzy nim a zdrowy­mi rówieśnika­mi zaczy­na­ją być jed­nak coraz bardziej widoczne. Ostate­czny wzrost kobi­et z ZN wynosi 150–153 cm, nato­mi­ast mężczyzn 161–162,5 cm.

Tym,co obok niedoboru wzros­tu szczegól­nie rzu­ca się w oczy w przy­pad­ku zespołu Noo­nan jest również charak­terysty­czny wygląd twarzy chorego dziec­ka. Maluch ma trójkąt­ny ksz­tałt głowy o szpicza­stej brodzie, wysokim czole oraz płask­iej nasadzie nosa z zaokrą­glonym koniuszkiem. Jego oczy, zwyk­le niebieskie, są sze­roko rozstaw­ione na boki, a kąci­ki i powie­ki opada­ją w dół. Uszy dziec­ka z ZN są osad­zone nisko i mają grube obrąb­ki. Wśród innych charak­terysty­cznych cech w wyglądzie zewnętrznym moż­na wymienić kośla­wość łok­ci, kolan i stóp, defor­ma­c­je klat­ki pier­siowej, sko­liozę oraz płetwiastą szyję. Linia włosów u osób z zespołem Nonan, podob­nie jak w zes­pole Turn­era, zna­j­du­je się dość nisko i częs­to zachodzi na kark. Kole­jnym podobieńst­wem są wady zgryzu oraz wysoko wyskle­pi­one pod­niebi­e­nie, tzw. „goty­ck­ie”.

Przeczy­taj również: Luty – Miesiąc Świado­moś­ci Zespołu Turnera

.
Zespół Noo­nan wys­tępu­je z częs­totli­woś­cią 1–1000‑1:2500 żywych urodzeń. W 50% przy­pad­ków ma charak­ter rodzin­ny (dziedz­icze­nie auto­so­ma­lne domin­u­jące), a w 50% jest efek­tem nowej mutacji.
.

Zespół Noo­nan wywołu­je zaburzenia w obrę­bie wielu narządów, te najpoważniejsze doty­czą układu ser­cowo-naczyniowego. Wrod­zone wady ser­ca wys­tępu­ją u 50 do nawet 90% chorych. U chłopców cier­pią­cych na zespół Noo­nan jądra częs­to nie schodzą do moszny wywołu­jąc wnętrost­wo. Częstym prob­le­mem są też zaburzenia hema­to­log­iczne, w tym obniże­nie krzep­nię­cia krwi, które spraw­ia, że dziecko ma charak­terysty­czne wybroczyny, jest podatne na sini­a­ki czy krwaw­ie­nie z dziąseł i nosa. Niekiedy u dzieci z zespołem Noo­nan stwierdza się lek­ki stopień upośledzenia umysłowego.

Chorobę diag­nozu­je się m.in. za pomocą badań moleku­larnych (gene­ty­cznych). Celem bada­nia jest wykrycie mutacji odpowiedzial­nych za rozwój choro­by, w tym mutacji genów: PTPN11, KRAS, RAF1 i SOS1. Do niej pory nie opra­cow­ano skutecznej metody leczenia zespołu Noo­nan. Niek­tórych chorych pod­da­je się ter­apii hor­mon­al­nej hor­monem wzros­tu, która ma zapo­b­ie­gać nisko­rosłoś­ci w życiu dorosłym.

Dowiedz się więcej: Czym tak naprawdę są choro­by genetyczne? 

Jak monitorować wzrost dziecka

Reg­u­larne mierze­nie dziec­ka powin­no być obow­iązkiem każdego odpowiedzial­nego rodz­i­ca. Może­my to robić domowym sposobem. Wystar­czy, że dziecko stanie przy ścianie/futrynie drzwi, a my postaw­imy kreskę w miejs­cu, gdzie ma czubek głowy. Do obserwacji wzros­tu i wagi dziec­ka służą siat­ki centy­lowe. Korzys­ta­ją z nich m.in. pedi­atrzy pod­czas tzw. bilan­su. Pomi­ar nanos­zony jest na wykres, a następie porówny­wany ze śred­nim wynikiem grupy wiekowej, do której należy badane dziecko. O zaburzeni­ach wzras­ta­nia mówimy wtedy, gdy dziecko jest na 3. bądź niższym centy­lu w siatce. Oznacza to, że aż 97% kolegów w jego przedziale wiekowym jest wyższych. Jeśli maluch zna­j­du­je się między 3. a 97. centylem, to jego wzrost i waga są praw­idłowe, a my rodz­ice może­my być spokojni.

Jedno badanie genetyczne pozwalające sprawdzić wiele chorób

W diag­nos­tyce chorób gene­ty­cznych bard­zo skutecznych narzędziem jest badanie WES.

Badanie WES jest wskazane w sytu­acji, w której u dziec­ka ist­nieje wiele niespecy­ficznych objawów, a ich przy­czyny nie udało się do tej pory ustal­ić, w tym prob­le­my doty­czące wzrostu.

Badanie WES jest wykony­wane tech­nologią NGS, która pozwala na szczegółowe poz­nanie budowy każdego z genów. To szansa na wykrycie nawet rzad­kich zmi­an, które u danej oso­by mogą prowadz­ić do roz­wo­ju objawów choro­by genetycznej.

Badanie WES sprawdza sek­wenc­je kodu­jące w aż 23 tysiące genów w ciele człowieka czyli cały eksom człowieka

Zdję­cie: Designed by Freepik