Diagnostyka genetyczna w płodności i poronieniach — jakie badania mają największą wartość?

Diag­nos­ty­ka gene­ty­cz­na odgry­wa coraz więk­szą rolę w oce­nie płod­noś­ci, przy­czyn poronień i przy­go­towa­niu do ciąży. Obec­nie dostęp­ne są różne typy badań — od wąs­kich pan­eli anal­izu­ją­cych poje­dyncze mutac­je, po sze­rok­ie anal­izy oparte na tech­nologii NGS (Next-Gen­er­a­tion Sequenc­ing). Każde z nich odpowia­da na inne pyta­nia i sprawdza się w różnych sytu­ac­jach klinicznych.

Dlat­ego wybór bada­nia nie pole­ga na wskaza­niu „najlep­szego tes­tu”, ale najwłaś­ci­wszego dla his­torii zdrowot­nej i celów diag­nos­ty­cznych pac­jen­t­ki lub pary. W artykule porównu­je­my cztery główne grupy badań gene­ty­cznych stosowanych w diag­nos­tyce płod­noś­ci i poronień, uwzględ­ni­a­jąc ich zakres, zas­tosowa­nia oraz tech­nologię wykonania.

1. Badania ukierunkowane — szybka odpowiedź na konkretne pytania

Trombofilia wrodzona

Trom­bofil­ia to jed­no z najczęś­ciej wykony­wanych badań u kobi­et, które:

• poroniły,
• mają trud­noś­ci z implantacją,
• prze­chodzą pro­ce­dury IVF,
• mają his­torię zakrzepicy lub obciąże­nie rodzinne.

Badanie doty­czy kilku kluc­zowych mutacji gene­ty­cznych wpły­wa­ją­cych na ryzyko nad­krzepli­woś­ci. Nawet zmi­ana w jed­nym genie może zaburzać ukr­wie­nie endometri­um, utrud­ni­ać implan­tację zar­o­d­ka lub zwięk­szać ryzyko powikłań ciąży.

Dlaczego to badanie jest tak ważne?
Bo wynik pozwala wdrożyć pro­fi­lak­tykę prze­ci­wza­krzepową (np. heparynę), która real­nie zwięk­sza szanse na utrzy­manie ciąży.

2. Panele szerokie NGS — badania nosicielstwa chorób genetycznych

GeneScreen® (NGS) – analiza predyspozycji zdrowotnych

W tej grupie zna­j­du­ją się bada­nia oce­ni­a­jące, czy przys­zli rodz­ice są nosi­ciela­mi chorób gene­ty­cznych, które mogą zostać przekazane dziecku.

 Nosi­ciel choro­by recesy­wnej jest zdrowy, ale jeśli gen ten wys­tępu­je u obo­j­ga rodz­iców — ist­nieje 25% ryzy­ka, że dziecko urodzi się chore.

Przykła­dem takiego bada­nia jest Gene­Screen®, które wyko­rzys­tu­je tech­nologię NGS, aby przeanal­i­zować wiele genów odpowiedzial­nych za choro­by dziedz­ic­zone recesy­wnie, m.in.:

• choro­by meta­bol­iczne,
• mukowis­cy­dozę,
• SMA,
• wrod­zone niedobo­ry odpornoś­ci,
• inne rzad­kie i ciężkie choro­by dziecięce.

Kiedy warto wykonać test nosicielstwa?

• przed planowaniem ciąży,
• gdy w rodzinie wys­tępowały choro­by gene­ty­czne,
• gdy para chce świadomie ocenić ryzyko choro­by u dziecka,
• przy planowa­niu pro­ce­dur wspo­ma­ganego rozro­du (IVF).

Gene­Screen® nie służy do oce­ny płod­noś­ci ani implan­tacji.
To badanie o innym celu — odpowia­da na pytanie:
➡ Czy może­my przekazać dziecku poważną chorobę genetyczną?

3. Panele NGS ukierunkowane na płodność i implantację

Fertiscan (NGS) — geny płodności, implantacji i embriogenezy

Fer­tis­can to również badanie wykony­wane metodą NGS, ale anal­izu­je ono zupełnie inną grupę genów niż GeneScreen®.

Pan­el obe­j­mu­je set­ki obszarów gene­ty­cznych kluc­zowych dla: 

• praw­idłowej implantacji,
• jakoś­ci komór­ki jajowej i plemników,
• pro­cesów naprawy DNA,
• sta­bil­noś­ci wczes­nego roz­wo­ju zarodka,
• niepowodzeń IVF,
• zaburzeń embri­o­genezy,
• predys­pozy­cji do niepłod­noś­ci pierwotnej.

To jeden z najbardziej zaawan­sowanych pan­eli dostęp­nych obec­nie w diag­nos­tyce rozrodu.

Najwięk­sza wartość Fertiscan:

• niepowodzenia IVF,
• brak implan­tacji,
• dłu­gotr­wałe trud­noś­ci z zajś­ciem w ciążę,
• sytu­acje, gdy wcześniejsze bada­nia nie dały odpowiedzi.

Kluczowe porównanie dwóch testów NGS:

• Gene­Screen® odpowia­da na pytanie: „Czy może­my przekazać dziecku chorobę genetyczną?”

• Fer­tis­can: „Czy geny wpły­wa­ją na naszą płod­ność lub implantację?”

Bada­nia mają więc zupełnie różne cele i nie konku­ru­ją ze sobą — częs­to wza­jem­nie się uzupełniają.

4. Badanie materiału z poronienia — odpowiedź na pytanie „dlaczego?”

Badanie mate­ri­ału z poronienia to kluc­zowy etap diag­nos­ty­ki po stra­cie. Ma najwyższą wartość klin­iczną, ponieważ aż 60–80% wczes­nych poronień wyni­ka z wad chro­mo­so­ma­l­nych zarodka.

Badanie pozwala ustalić: 

• czy przy­czy­na była losowa,
• czy koniecz­na jest dal­sza diag­nos­ty­ka partnerska,
• jak dobrać kole­jne bada­nia (np. trom­bofil­ię, Fer­tis­can, karyotypy).

Jak te badania różnią się zakresem i zastosowaniem?

1. Co bada każdy rodzaj testu?

FAQ

Czy Gene­Screen® i Fer­tis­can to testy NGS?
Tak, ale służą do zupełnie innych celów. Gene­Screen® oce­nia nosi­cielst­wo chorób gene­ty­cznych u rodz­iców, Fer­tis­can — geny związane z płodnością.

Czy Fer­tis­can zastępu­je GeneScreen®?
Nie. Nosi­cielst­wo doty­czy ryzy­ka u dziec­ka. Pan­ele płod­noś­ci doty­czą ryzy­ka u rodziców.

Od którego bada­nia zacząć po poronieniu?
Najbardziej infor­ma­cyjne jest badanie mate­ri­ału z poronienia. Dopiero jego wynik określa kierunek dal­szej diagnostyki.

Czy warto robić Fer­tis­can bez wcześniejszych badań?
Najwięk­szą wartość ma, gdy wcześniejsze testy (trom­bofil­ia, hor­mo­ny, immunolo­gia) nie dały odpowiedzi lub gdy pojaw­ia­ją się prob­le­my z implantacją.

ŹRÓDŁA NAUKOWE

1. Amer­i­can Col­lege of Obste­tri­cians and Gyne­col­o­gists (ACOG). Inher­it­ed Throm­bophil­ias in Preg­nan­cy. Prac­tice Bul­letin No. 197. 2018.
2. Roy­al Col­lege of Obste­tri­cians & Gynae­col­o­gists (RCOG). Recur­rent Mis­car­riage. Green-top Guide­line No. 17. 2011, aktu­al­iza­c­ja 2023.
3. Robert­son L. et al. Throm­bophil­ia in preg­nan­cy: a sys­tem­at­ic review. British Jour­nal of Haema­tol­ogy. 2005.
4. Amer­i­can Col­lege of Med­ical Genet­ics (ACMG). Genet­ic eval­u­a­tion of prod­ucts of con­cep­tion. Genet­ics in Med­i­cine. 2020.
5. Van den Berg J. et al. Ane­u­ploidy as the major cause of ear­ly preg­nan­cy loss: a sys­tem­at­ic review. Human Repro­duc­tion. 2012.
6. Liu S. et al. Chro­mo­so­mal abnor­mal­i­ties in spon­ta­neous mis­car­riage: analy­sis using chro­mo­so­mal microar­ray. Amer­i­can Jour­nal of Obstet­rics & Gyne­col­o­gy. 2015.
7. Met­zk­er M. Sequenc­ing tech­nolo­gies — the next gen­er­a­tion. Nature Reviews Genet­ics. 2010.
8. Reuter J. et al. Next-gen­er­a­tion sequenc­ing tech­nolo­gies — mol­e­c­u­lar genet­ic diag­nos­tics of het­ero­ge­neous dis­or­ders. Human Muta­tion. 2015.
9. Prac­tice Com­mit­tee of the Amer­i­can Soci­ety for Repro­duc­tive Med­i­cine (ASRM). The use of preim­plan­ta­tion genet­ic test­ing for ane­u­ploidy (PGT‑A): a com­mit­tee opin­ion. Fer­til­i­ty and Steril­i­ty. 2023.
10. Gar­cía-Angu­lo N. et al. Genet­ic vari­ants asso­ci­at­ed with recur­rent implan­ta­tion fail­ure and recur­rent preg­nan­cy loss: a review. Jour­nal of Assist­ed Repro­duc­tion and Genet­ics. 2022.
11. Mardis E. Next-gen­er­a­tion sequenc­ing plat­forms in clin­i­cal diag­nos­tics. Genome Med­i­cine. 2017.
12. Mano­lio T. et al. Find­ing the miss­ing her­i­tabil­i­ty of com­plex dis­eases. Nature. 2009.
13. Hin­dorff L. et al., NHGRI. Genome-wide stud­ies of com­plex traits. NIH GWAS Catalog.
14. Eurofins Geno­ma. Fer­tis­can® Brochure ENG. 2024. https://www.eurofinsgenoma.com
15. Lab­o­ra­to­rio Geno­ma. Fer­tis­can™ Infor­ma­tion Sheet, Rev. 01. 2024. https://www.eurofinsgenoma.com/en/tests/fertiscan
16. Eurofins Geno­ma. Gene­Screen® – Hered­i­tary Risk Genet­ic Test. Tech­ni­cal Brochure. 2024. https://www.eurofinsgenoma.com
17. Lab­o­ra­to­rio Geno­ma. Gene­Screen® Test Descrip­tion & Tech­ni­cal Spec­i­fi­ca­tions, Rev. 02. 2024. https://www.eurofinsgenoma.com/en/tests/genescreen