Ospa małpia — co warto o niej wiedzieć?

Ospa małpia jest odzwierzęcą chorobą wiru­sową, w więk­szoś­ci wypad­ków niegroźną dla człowieka. U małp pier­wszy raz rozpoz­nano ją w 1958 roku, nato­mi­ast u człowieka została zdi­ag­no­zowana w 1970 roku w Repub­lice Demokraty­cznej Kon­ga. Czym jest małpia ospa? Jakie daje objawy i jak moż­na się nią zaraz­ić? Wszys­tkie najważniejsze infor­ma­c­je zna­j­du­ją się poniżej.

Spis treś­ci:

1. Ospa małpia — co to za choroba?
2. Ospa małpia — jak moż­na się nią zarazić?
3. Małpia ospa — jakie daje objawy?
4. Małpia ospa — jak jej zapobiegać?
5. Ospa małpia — jak wyglą­da leczenie?

Ospa małpia — co to za choroba?

Ospa małpia jest wiru­sową chorobą odzwierzęcą, którą wywołu­je wirus należą­cy do rodza­ju Orthopoxvirus z rodziny Poxviri­dae. U ludzi wys­tępu­je dość spo­rady­cznie i w więk­szoś­ci przy­pad­ków jest niegroź­na. Ma łagod­ny prze­bieg i zakażona oso­ba zdrowieje w ciągu kilku tygodni.
Małpia ospa do niedaw­na wys­tępowała przede wszys­tkim w środ­kowej i zachod­niej Afryce, gdzie po raz pier­wszy wykry­to ją u ludzi w 1970 r. W 2003 roku wirus prze­dostał się do Stanów Zjed­noc­zonych i wywołał epi­demię w kilku stanach. Nato­mi­ast od maja 2022 roku przy­pad­ki małpiej ospy diag­no­zowane są w różnych kra­jach Europy i Stanach Zjed­noc­zonych. Do tej pory choro­ba pojaw­iła się w pon­ad 20 państ­wach świa­ta, a najwięcej przy­pad­ków odno­towano w Wielkiej Bry­tanii i Hiszpanii.

Ospa małpia — jak można się nią zarazić?

Do zakaże­nia małpią ospą może dojść w wyniku pogryzienia lub bezpośred­niego kon­tak­tu z chorym zwierzę­ciem, jego płynem ustro­jowym lub krwią. Małpia ospa należy do chorób, które nie rozprzestrzeni­a­ją się zbyt łat­wo między ludź­mi. Zakaz­ić się moż­na drogą kro­pelkową pod­czas dłu­gotr­wałego kon­tak­tu twarzą w twarz, przez uszkod­zoną skórę, błony ślu­zowe, kon­takt z pły­na­mi ustro­jowy­mi i poprzez skażone wirusem powierzch­nie bądź przed­mio­ty (np. poś­ciel, odzież).

Według Europe­jskiego Cen­trum Zapo­b­ie­ga­nia i Kon­troli Chorób ryzyko zachorowa­nia i ciężkiego prze­biegu ospy małpiej jest dla ogółu społeczeńst­wa niskie. Zwięk­szone ryzyko zakaże­nia doty­czy osób, które mają wielu part­nerów sek­su­al­nych, per­son­elu medy­cznego i lab­o­ra­to­ryjnego. Cięższy prze­bieg choro­by może doty­czyć małych dzieci, kobi­et w ciąży, osób starszych i o obniżonej odpornoś­ci.

Małpia ospa — jakie daje objawy?

Okres inkubacji małpiej ospy to 6–13 dni, jed­nak w niek­tórych wypad­kach może wynosić 5–21 dni. Oso­ba zakażona zaraża od pier­wszych objawów do cza­su odpad­nię­cia strupów, które są pozostałoś­cią po wysypce.

Objawy ospy małpiej to:
• ból głowy;
• gorącz­ka – powyżej 38,5 stop­ni Celsjusza;
• ból mięśni;
• ból pleców;
• dreszcze;
• osła­bi­e­nie i poczu­cie zmęczenia;
• obrzęk węzłów chłonnych;
• wysypka.

Wysyp­ka na skórze i w ustach pojaw­ia się po 2–3 dni­ach od pier­wszych objawów. Przy ciężkim prze­biegu choro­by może pokry­wać całe ciało, również głowę. W początkowej fazie choro­by są to wyk­wity plamiste, które później zamieni­a­ją się w pęcherzykowe.
Zan­im spec­jal­ista ostate­cznie rozpoz­na tę chorobę, musi wyk­luczyć inne możli­we przy­czyny wysyp­ki, m.in. pół­pasiec, ospa wietrz­na, opryszcz­ka pospoli­ta, zakaże­nie wirusem Zika, kiła, infekc­je skóry, reakc­ja alergiczna.
Małpia ospa utrzy­mu­je się zazwyczaj 2–4 tygod­nie. Gdy opad­ną już strup­ki po pęcherzykach i krostkach, pojaw­ia­ją się blizny, które mogą utrzymy­wać się na ciele nawet kil­ka lat.

Małpia ospa — jak jej zapobiegać?

W celu zmniejszenia ryzy­ka zachorowa­nia na małpią ospę należy unikać kon­tak­tu z potenc­jal­nie zarażonym zwierzę­ciem. Źródłem zakaże­nia mogą być przede wszys­tkim afrykańskie gryzonie.
Aby zmin­i­mal­i­zować ryzyko rozprzestrzeni­a­nia się choro­by, według zale­ceń WHO oso­ba, u której potwierd­zono ospę małpią, powin­na być izolowana do cza­su odpad­nię­cia strup­ków po wysypce i pojaw­ienia się warst­wy świeżej skóry. Wskazany jest brak kon­tak­tu z chorym i przed­mio­ta­mi, z który­mi miał styczność.

Obec­nie trwa­ją prace nad szczepi­onką prze­ciw małpiej ospie. Eksper­ci wskazu­ją, że na tę chwilę szczepi­onka na ospę prawdzi­wą może być skutecz­na w co najm­niej 85% w zapo­b­ie­ga­niu małpiej ospie, gdyż wirusy obu chorób są spokrewnione.

Ospa małpia — jak wygląda leczenie?

Lecze­nie małpiej ospy ze wzglę­du na zazwyczaj łagod­ny jej prze­bieg ogranicza się do łagodzenia objawów i stosowa­nia leków prze­ci­wwiru­sowych. Oso­by, które mają sty­czność z chorym, powin­ny uży­wać maseczek oraz dezyn­fekować dłonie i przed­mio­ty, z który­mi miał kon­takt chory.