Masz problemy gastryczne po wypiciu mleka? To może być nietolerancja laktozy!

Zauważyłeś, że już po kilku — kilku­nas­tu godz­i­nach od wyp­i­cia nawet niewielkiej iloś­ci mle­ka zaczy­na­ją się u Ciebie wymio­ty, biegun­ka, bóle brzucha lub wzdę­cia? To może być nietol­er­anc­ja lak­tozy – jed­na z najczęś­ciej wys­tępu­ją­cych u ludzi nietol­er­ancji pokar­mowych. Cier­pi na nią ok. 15% dzieci i aż 37,5% dorosłych. Czym jest nietol­er­anc­ja lak­tozy? Jak wyglą­da diag­nos­ty­ka i lecze­nie tej choroby?

Nietolerancja laktozy i jej różne przyczyny

Nietol­er­anc­ja lak­tozy to przede wszys­tkim choro­ba gene­ty­cz­na. Najczęś­ciej powodu­je ją polimor­fizm genu LCT, czyli genu lak­tazy. W jaki sposób zmi­ana w tym poje­dynczym genie prowadzi do roz­wo­ju choroby?

Lak­toza jest cukrem mlecznym. By nasz orga­nizm mógł go straw­ić, potrze­bu­je enzy­mu — wspom­ni­anej lak­tazy. Jeśli w wyniku gene­ty­cznych niepraw­idłowoś­ci mamy niedobo­ry tego enzy­mu, lak­toza nie zosta­je straw­iona. Zami­ast tego ule­ga fer­men­tacji bak­teryjnej w jelicie.

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że więk­szość z nas z wiekiem traci częś­ciowo zdol­ność traw­ienia lak­tozy. Jest to zjawisko całkiem nat­u­ralne, wynika­jące z fizjo­log­icznego spad­ku akty­wnoś­ci enzy­mu lak­tazy. U osób ze zmi­ana­mi w genie LCT spadek ten jest jed­nak o wiele więk­szy. Akty­wność enzy­mu może obniżyć się u nich nawet do poziomu 5%. Ten typ nietol­er­ancji nazy­wamy pier­wot­ną nietol­er­ancją laktozy.

Cza­sa­mi dziecko już od urodzenia nie wyt­warza enzy­mu lak­tazy. Wów­czas objawy choro­by pojaw­ia­ją się już po pier­wszym spoży­ciu mle­ka mat­ki. Mówimy wtedy o tzw. wrod­zonej nietol­er­ancji laktozy.

Nietol­er­anc­ja lak­tozy może być też naby­ta (wtór­na). Choro­ba ma wtedy najczęś­ciej charak­ter prze­jś­ciowy, ale może też się utr­wal­ić. Ten rodzaj nietol­er­ancji lak­tozy pow­sta­je na skutek dzi­ała­nia czyn­ników, które uszkadza­ją śluzówkę jeli­ta. Takim czyn­nikiem może być np. stosowanie anty­bio­tyków i leków prze­ci­wza­pal­nych, albo choro­ba: choro­ba Leśniewskiego-Crohna, choro­ba Whipple’a, mukowis­cy­doza czy celiakia.

Dowiedz się więcej: Bóle brzucha, wzdę­cia, biegun­ki – to może być celiakia!

Nietolerancja laktozy – objawy dotyczą głównie układu pokarmowego

Dolegli­woś­ci towarzyszące choro­bie wynika­ją z obec­noś­ci wspom­ni­anych bak­terii. Podraż­ni­a­ją one śluzówkę jeli­ta, co wywołu­je u chorego szereg dość przykrych objawów: uczu­cie „przele­wa­nia” w brzuchu, bóle brzucha, nad­mierne wydzielanie gazów, nud­noś­ci, wymio­ty, biegunkę, wzdę­cia po mleku i zaparcia. Może pojaw­ić się też światłow­stręt, bóle głowy czy kołatanie ser­ca. Dolegli­woś­ci te nie muszą pojaw­ić się od razu, najczęś­ciej wys­tępu­ją dopiero po kilku — kilku­nas­tu godz­i­nach od zjedzenia pro­duk­tu z lak­tozą. To jak bard­zo nasilone są objawy choro­by zależy przede wszys­tkim od tego, ile spożyliśmy lak­tozy i od stop­nia akty­wnoś­ci enzy­mu lak­tazy w naszym organizmie.

Nietolerancja laktozy – badanie genetyczne ważnym elementem diagnostyki

Żeby wykryć odpowiedzial­ny za nietol­er­ancję lak­tozy polimor­fizm genu LCT wystar­czy już prosty test gene­ty­czny. Dzię­ki niemu moż­na całkowicie wyk­luczyć lub potwierdz­ić chorobę. U osób z pode­jrze­niem nietol­er­ancji lak­tozy wykonu­je się też tzw. wodor­owy test odd­e­chowy. Obec­ność nies­traw­ionej lak­tozy powodu­je bowiem wydzielanie się dużych iloś­ci wodoru, który próbu­je wydostać się przez dro­gi odd­e­chowe – stąd też jest on obec­ny w wydy­chanym powi­etrzu. Z uwa­gi na to, że nies­traw­iona lak­toza zak­wasza stolec, cza­sem pomoc­ne może okazać się zbadanie jego pH. Kwaśny odczyn stol­ca może oznaczać, że cho­ru­je­my właśnie na nietol­er­ancję laktozy.

Jeszcze innym testem stosowanym w diag­nos­tyce nietol­er­ancji lak­tozy jest test poziomu glukozy we krwi. U zdrowego człowieka enzym lak­taza rozkła­da cuki­er mleczny lak­tozę do glukozy i galak­tozy. Powodu­je to, że po zjedze­niu czegoś co zaw­iera lak­tozę poziom glukozy we krwi wzras­ta. Chy­ba, że na skutek gene­ty­cznej niepraw­idłowoś­ci mamy niedobo­ry lak­tazy i lak­toza nie jest rozkładana do glukozy. Wtedy jej poziom nie wzras­ta tak jak powinien.

Pole­camy również:  Nietol­er­anc­ja lak­tozy u dorosłych

Nietolerancja laktozy – jej leczenie polega na wyeliminowaniu laktozy z diety

Po wprowadze­niu diety bezlak­to­zowej objawy choro­by szy­bko ustępu­ją i choro­ba przes­ta­je być prob­le­mem. W przy­pad­ku pier­wot­nej i wrod­zonej nietol­er­ancji lak­tozy trze­ba ją jed­nak stosować już do koń­ca życia.

Pro­duk­ta­mi zaw­ier­a­ją­cy­mi cuki­er mleczny jest przede wszys­tkim mleko krowie, kozie, owcze, mleko w proszku, jak również mleko mat­ki. Unikać należy też przetworów mlecznych, takich jak sery białe, masła, śmi­etany, ser­ki homog­e­ni­zowane czy niek­tóre jogur­ty. Bez­pieczne dla osób nietoleru­ją­cych lak­tozy są nato­mi­ast sery dłu­go dojrzewające.