Masz wzdęcia? Być może kryje się za nimi celiakia (trwała nietolerancja glutenu)

Wzdę­cia mogą być spowodowane celi­ak­ią – utrzy­mu­jącą się przez całe życie, gene­ty­cznie uwarunk­owaną, nietol­er­ancją glutenu. W naszym kra­ju zma­ga się z nią aż 400 000 osób, przy czym praw­idłowo zdi­ag­no­zowanych jest tak naprawdę garst­ka, bo zaled­wie 5% z nich!

Statysty­ki nie są optymisty­czne, tym bardziej, że nielec­zona celi­akia wiąże się nie tylko z wielo­ma przykry­mi objawa­mi, ale również z więk­szym ryzykiem raka jeli­ta cienkiego. Tym­cza­sem rozpoz­nać celi­ak­ię moż­na w bard­zo prosty i szy­b­ki sposób, wykonu­jąc test DNA.

Wzdęcia – jedna z częstszych dolegliwości występujących przy celiakii

W jeli­cie cienkim oso­by dotkniętej celi­ak­ią nieustan­nie toczy się stan zapal­ny. W wyniku roz­wo­ju choro­by błona ślu­zowa jeli­ta cienkiego jest uszkadzana, a z jego środ­ka znika­ją kosm­ki jeli­towe, czyli maleńkie wypust­ki, których zadaniem jest wchła­ni­an­ie skład­ników odży­w­czych (wit­a­min i min­er­ałów) z pokar­mu. Utra­ta kosmków oznacza więc niedobo­ry pokar­mowe. Na skutek zaburzeń traw­ienia i wchła­ni­a­nia chory zaczy­na odczuwać dyskom­fort – pojaw­ia­ją się wspom­ni­ane wzdę­cia, bóle brzucha, zaparcia czy wymio­ty.

Odpowiedzial­ność za uszkodzenia w jeli­cie cienkim ponosi gluten – białko wys­tępu­jące w najczęś­ciej spoży­wanych przez nas gatunkach zbóż. Orga­nizm oso­by chorej na celi­ak­ię reagu­je wro­go na ten skład­nik i pro­duku­je prze­ci­w­ci­ała, który­mi próbu­je go zwal­czyć. Przy okazji niszczy jed­nak kosm­ki jelitowe.

Wzdęcia nie są jedynym objawem celiakii – inne dolegliwości towarzyszące chorobie

Wzdę­cia pojaw­ia­ją się najczęś­ciej w klasy­cznej postaci celi­akii, w której objawy kon­cen­tru­ją się wokół układu pokar­mowego.  Wys­tępu­je ona jed­nak tylko u 10% chorych. U 90% celi­akia ma już zde­cy­dowanie mniej typowy prze­bieg. Chorzy częs­to zgłasza­ją się do lekarza, bo łamią im się paznok­cie lub wypada­ją włosy, mają prob­le­my skórne, owr­zodzenia jamy ust­nej, bóle koś­ci i stawów, huśtaw­ki nas­tro­jów lub stany depresyjne. Objawy celi­akii mogą być więc bard­zo różnorodne i mało charakterystyczne.

Podob­ny artykuł: Dokucza Ci ból brzucha? To typowy objaw celiakii

Aby dowiedzieć się, czy wzdęcia mogą być spowodowane celiakią, wystarczy wykonać test DNA

Celi­akia ma podłoże gene­ty­czne. Dlat­ego bada­nia DNA powin­ny otwier­ać diag­nos­tykę tej choro­by. W trak­cie bada­nia gene­ty­cznego szu­ka się genów (a konkret­nie układów genów) odpowiedzial­nych za wys­tąpi­e­nie celi­akii (HLA-DQ2,2; HLA-DQ2,5; HLA-DQ8). Jeśli ich nie ma, to chorobę moż­na wyk­luczyć na 100%, jeśli są, potwierdza się ją z dużym praw­dopodobieńst­wem (ostate­cznie potwierdza się ją po wyko­na­niu badań na obec­ność prze­ci­w­ci­ał). Wynik bada­nia może pomóc w ustal­e­niu, czy wzdę­cia mogą być spowodowane trwałą nietol­er­ancją glutenu, czy też przy­czyny trze­ba szukać gdzie indziej.

Wzdęcia – dieta bezglutenowa pozwoli o nich zapomnieć

Lecze­nie celi­akii pole­ga na całkowitej elim­i­nacji glutenu z diety, czyli inny­mi słowy na tzw. diecie bezg­lutenowej. Chore­mu nie wol­no jeść żad­nych pro­duk­tów, które zaw­ier­a­ją ten skład­nik. Musi on więc przede wszys­tkim unikać pszeni­cy, żyta, jęczmienia i owsa – bo to właśnie te zboża są głównym źródłem glutenu. Po jego odstaw­ie­niu kosm­ki jeli­towe zaczy­na­ją się regen­erować i znów mogą wchła­ni­ać sub­stanc­je odży­w­cze. Zni­ka też stan zapal­ny oraz towarzyszące celi­akii objawy: wzdę­cia, biegun­ki, zaparcia i bóle brzucha. Po wprowadze­niu diety chory ma też szan­sę uniknąć nowot­woru jelita.