Zespół napięcia mięśniowego u dzieci — skąd się bierze?
U noworodków od razu po porodzie badane jest napięcie mięśniowe. Ocenia się je w skali Apgar. Jednak nie zawsze prawidłowy wynik badania, oznacza, że napięcie mięśniowe nie jest zaburzone. W niektórych przypadkach później u dziecka zaczyna objawiać się zespół napięcia mięśniowego. Skąd się bierze ta choroba? Jak się objawia? Czy jest niebezpieczna? Podpowiadamy!
- Zespół napięcia mięśniowego — przyczyny
- Zespół napięcia mięśniowego — dwa rodzaje schorzenia
- Zespół napięcia mięśniowego — diagnoza
- Zespół napięcia mięśniowego — leczenie
Zespół napięcia mięśniowego — przyczyny
Zespół napięcia mięśniowego u niemowląt jest skutkiem niewłaściwego funkcjonowania układu nerwowego. Nie potrafi on jeszcze bezpośrednio przekazywać sygnałów nerwowych, ponieważ wciąż się rozwija. Z tego powodu mięśnie otrzymują niepoprawne sygnały nerwowe lub nie otrzymują ich wcale.
Zespół napięcia mięśniowego może być wywołany trzema rodzajami czynników:
- Czynnikami okołoporodowymi, czyli komplikacjami, które pojawiły się w trakcie ciąży lub porodu. Czynnikiem okołoporodowym jest np. palenie przez ciężarną tytoniu lub niedotlenienie dziecka w trakcie porodu.
- Czynnikami środowiskowymi, czyli niewłaściwy sposób wykonywania czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych np. noszenia czy karmienia dziecka.
- Czynnikami genetycznymi, czyli nieprawidłowościami w materiale genetycznym. Często czynniki genetyczne nie wywołują zespołu napięcia mięśniowego, ale inną chorobę, która w ten sposób się objawia. Do takich chorób zaliczają się choroby metaboliczne, zespół łamliwego chromosomu X oraz zmiany submikroskopowe w genach. W wielu przypadkach nie są one diagnozowane, ponieważ lekarze uznają czynniki okołoporodowe lub środowiskowe za przyczynę zespołu napięcia mięśniowego. Bardzo ważne jest więc wykonanie badań genetycznych w przypadku podejrzenia zespołu napięcia mięśniowego. W innym wypadku może dojść do niebezpiecznych powikłań.
Zespół napięcia mięśniowego — dwa rodzaje schorzenia
Zespół napięcia mięśniowego u niemowląt może przyjąć jedną z dwóch form. Dziecko może cierpieć na obniżone napięcie mięśniowe lub wzmożone napięcie mięśniowe. Każda z form choroby inaczej się objawia. W przypadku obniżonego napięcia mięśniowego u dziecka występuje:
- Rzadki płacz
- Słabe reakcje na bodźce
- Dziecko jest uznawane za bardzo grzeczne, spokojne
- Problemy ze ssaniem przełykaniem pokarmu
- W skrajnych przypadkach wiotkość i przelewanie się przez ręce
W przypadku dzieci starszych często pojawia się także opóźnienie rozwoju ruchowego. Nie wykonują one czynności charakterystycznych dla swojego wieku – nie próbują wkładać stópek do buzi, nie unoszą główki podczas leżenia na brzuszku, rzadko używają rączek, nie zasikają pięści na przedmiotach, nie próbują raczkować i siadać, płaczą przy zmianie pozycji i same z siebie nie próbują jej zmieniać.
Z kolei wzmożone napięcie mięśniowe objawia się poprzez:
- Większą nerwowość
- Częsty płacz
- Prężenie ciała i wyginanie go w kształt litery C
- Częste zaciskanie pięści
- Niespokojny sen
- Częste ulewanie
- Mocne odchylanie głowy do tyłu podczas leżenia na brzuchu
- Brak prób siadania oraz wstawania
Zespół napięcia mięśniowego — diagnoza
W procesie diagnostycznym zespołu napięcia mięśniowego bardzo ważne jest określenie przyczyny schorzenia. Nie można więc pominąć wykonania badań genetycznych. Tylko one są w stanie jednoznacznie wskazać, czy przyczyną zespołu napięcia mięśniowego jest choroba genetyczna, która niezdiagnozowana może doprowadzić do ogromnych problemów ze zdrowiem dziecka.
W przypadku zespołu napięcia mięśniowego zaleca się badanie genetyczne, które dokładnie przeanalizuje każdy gen. Takim badaniem jest test WES standard, który wykonuje się za pomocą nowoczesnej technologii NGS (Sekwencjonowanie Nowej Generacji). Analizie poddaje się w nim eksomowe fragmenty 23 000 genów człowieka, w których zmiany powodują 89% chorób o podłożu genetycznym. Polecana jest także rozszerzona wersja tego badania – test WES premium. Ma on szerszy zakres analizy – sprawdzane są w nim także intronowe zmiany w genach. Badania te można wykonać na próbce materiału DNA, a konkretnie na próbce krwi lub wymazie z policzka. Testy WES są nieinwazyjne, bezpieczne i wiarygodne.
Zespół napięcia mięśniowego — leczenie
Jeśli zespół napięcia mięśniowego został zdiagnozowany, to konieczna jest rehabilitacja. Dzięki ćwiczeniom zaburzone napięcie mięśniowe jest wyrównywane i normalizowane. Bardzo ważny jest moment rozpoczęcia rehabilitacji – im szybciej dziecko zacznie ćwiczyć, tym szybciej pojawią się efekty.
Podczas rehabilitacji zespołu napięcia mięśniowego najczęściej stosuje się dwie metody — metodę NDT Bobath oraz metodę Vojty. Podczas ćwiczeń wykonywanych metodą NDT Bobath do ośrodkowego układu nerwowego mają zostać dostarczone właściwe doznania ruchowe oraz czuciowe. W metodzie Vojty fizjoterapeuta stymuluje rozwój właściwych procesów ruchowych u dziecka.
W przypadku zespołu napięcia mięśniowego z dzieckiem powinni także ćwiczyć rodzice w domu. Muszą oni także odpowiednio wykonywać czynności opiekuńcze np. odpowiednio kąpać czy nosić dziecko. Fizjoterapeuta podczas rehabilitacji pokaże rodzicom dziecka, jak robić to właściwie.
